Gördükleri her olayı ve kendisine anlatılan acıları eserlerine yansıtan dengebjelere devlet tarafından devlet sanatçısı unvanının verilmesi gerektiğini savunan Adıyamanlı müzisyen Abuzer Ok, dengbejlerin, toplumun birer aynası olduklarını dile getirdi.
“Dengbejlikte bir olay olduğu zamanda bir eser söylenir”
Adıyaman’da geçmişten günümüze gelen dengbejlik kültürünün oldukça zengin olduğunu ve dengbejlere devlet tarafından devlet sanatçısı unvanın verilmesi gerektiğini savunan ve ayrıca baba mesleği müzisyenliği sürdüren Abuzer Ok, “Dengbejliğin tarihçesini bilmiyorum. Ama Adıyaman’ın kültüründe dengbejlik var. İsimleri soracak olursanız şimdikilerden Mahmut amca var. Çelikhan’da dengbejlik yapar. Besni ilçesinde de Ali Dıre var. Börgenekli Yusuf var. Bunlarda kendi çaplarında dengbejler. Geçmişten günümüze dengbej sayısında gün geçtikçe düşüş yaşanıyor. Çünkü dengbejliğin okulu yoktur. Dengebejlik Allahtan ve insanın geninden gelen bir şeydir. Dengbejlik diğer türküleri söylemeye benzemez. Dengbejlikte bir olay olduğu zamanda bir eser söylenir. Dengbej biran bir şey aklına geldiği vakit bir eser söyler. Ayrıca dengbejlik diğer bir şeye benzemez. Teşbihin habbesi gibi birbirinin üzerine gelmesi gibidir. Mesela Eyşane İwe ne kadar alımlıymış ki, halen o eser söylenir. Bemal eserine baktığımız zaman nesiller ne kadar kısalsa da bu eser okunmaya devam ediyor. Farklı konuları baktığımız zaman dengbejlik çok farklıdır ve hiçbir şeye benzemez. Devlet şarkı okuyanlara halk sanatçısı unvanını verir. Ben isterim ki, devlet dengbejleri tespit etsin. Ve dengbejlere destek versin. Dengbejlerin zaten tek işi dengbejliktir. Onun fabrikası yoktur ve dengbejlik dışında bir şey yapamaz. Kazançları olmadığı gibi evlerini geçindirmek için bir iş yapmaları gerekir. Kazancı olmadığı için eserleriyle ve dengbejliğiyle para kazanır. Eskisi gibi dengbejlerde yoktur. Eskiden bir olay olduğunda dengbejleri çağırırlardı. Bir taziye veya cenaze olduğunda dengbejleri çağrarak; “Sen bir eser okursan bir kaseti kayda alalım” derlerdi. Dengbejlerde üzerine eser besteleyeceği kişinin kim olduğunu sorardı. O kişinin kaç çocuğunun olduğunu, fakirliğini, zenginliğini, hastalığını, genç veya yaşlı olduğunu öğrendikten sonra eserlerinde bu konuları ifade ederlerdi. Dengbej bu konuları ele aldıktan birkaç dakika sonra düşünür ve bir eser bestelerdi” diye konuştu.
Adıyaman’ın Kürtçe albüm satan tek kasetçileri arasında yer alan müzisyen Hüseyin Hanol, Adıyaman’ın dengbejleri arasında Eme Xace’nin eserlerini dinleyerek geçmişe gitti.
Öte yandan uzun yıllar Kürt sözlü ve yazılı edebiyatı alanında araştırmalar yapan araştırmacı-yazarlar sadece Kürt kültürüne has bir gelenek olan dengbejlik geleneğinin bölgede sürdüğünü sürekli olarak dillendirmekteydiler.
Haber: Ömer Karakuş
