Şehrin çarşı merkezinin depremden dolayı oldukça kötü etkilenmesi ilin ekonomisini olumsuz yönde etkilerken, çarşı merkezinin bir an önce yeni imar planıyla dizayn edilmesi talep edilen konuların başında geliyor. Depremden sonra çarşı merkezi tanınmaz hale dönüşen Adıyaman’da esnaf için can suyu niteliği taşıyan 250 bin TL’lik ihtiyaç kredisi için talep edilen ev ipoteği ile kefil şartı içinden çıkılmaz bir durumu esnafların önüne getiriyor.
“Esnafımızın yüzde 70’nin işyerinde zarar olduğu için konteynır çarşılara çok fazla talep var”
Adıyaman’da yaşanan deprem sonrasında esnafın durumu hakkında açıklamada bulunan Adıyaman Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği (ESOB) Başkanı Ziya Duranay, “Asrın felaketi olarak nitelendirilen bir depremi yaşadık. Adıyaman ilimizde bu depremden çok büyük ölçüde etkilendi. Bu sebeple esnaf ve sanatkarların yüzde 70’i bu depremden etkilendi. Deprem sonrasında enkazların ve çöken binaların kaldırılması konusunda çalışmalar yapıldı. İlimizde konteynır çarşıların yapılması konusunda Kayseri Valisi olan koordinatör Valimiz Gökhan Çiçek başkanlığında bir planlama yapıldı. Bu planlama çerçevesinde 9 ayrı noktada konteynır çarşılar yapıldı. Bu sayı şu anda 355’e ulaştı. Esnafımız depremden çok fazla etkinliği için zarar ziyan tespitini yapamadık. Binalar yıkılınca işyerleri enkazların altında kaldı. Bu işyerleri tamamen yıkıldı. İşyeri yıkık olan, ağır hasarlı, orta hasarlı yerleri olan esnaflarımız var. Esnafımızın yüzde 70’nin işyerinde zarar olduğu için konteynır çarşılara çok fazla talep var. Bu talepleri göz önünde bulundurarak mesleki gruplarına göre ayrı ayrı başvuruları alıyoruz. Müracaatları aldıktan sonra sistemden sorgulamaları yapıp, noter huzurun işlemleri yapıyoruz. Noter huzurunda başvuru yapan bütün esnaflarımızı çağırıp kurayı çekiyoruz. Bir asil, bir de yedek kura çekiyoruz. Değişik mesleklerde değişik gruplarda çok fazla mağdur olan esnafımız olduğu için kurmuş olduğumuz 9 çarşımız yetmedi. Bu çarşılarda küçük işyerleri olduğu için diğer esnaf kesiminden de çok fazla talep var. Bu talep doğrultusunda Adıyaman’ın yeni imar planı var. Konteynır çarşılar için kamu yerlerini seçtik. 9 ayrı yerde kamu yerlerini konteynır çarşı yaptık. Bu defa yeni yerleri bulma konusunda sıkıntımız var. Bu sorunu çözmek için depremde ağır hasarlı olan yerlerin yıkılması için bir çaba içerisindeyiz. Depremde yıkılan Adıyaman Lisesi’nin yerine Balıkesir Belediyesi tarafından yapılan 80 adet dükkanın kurasını çekeceğiz. 80 adet işyerine 500 küsür talep oldu. Bu işyerlerine yoğun bir talep var. 100 ayrı gruptan bu işyerlerine talep var. Ama 80 adet işyeri burada bulunmakta. Farklı alanlarda yeri olan esnafımıza da o işyerinde konteynır verilmesi için çaba sarf ediyoruz” dedi.
“Esnafımızın yer sıkıntı var. Kira bedelleri gün geçtikte artıyor”
Esnafın sorunlarına dikkat çeken ESOB Başkanı Ziya Duranay, “Bazı esnaflarımız kredi çekmiş. Bu depremden dolayı kredisini ödeyemiyor. Bankalarla sorun yaşıyoruz. Krediye ulaşmada sıkıntı yaşıyoruz. 250 bin TL bir yıl ödemesi ertelenen krediye başvuru konusunda istenilen taleplerden dolayı esnafımızda mağdur. Bazı esnaflarımız imalatçı olmadığı için bazı haklardan faydalanamıyor. 250 bin TL’lik kredi için yoğun bir şekilde talep var. Mükellef kredi çekmek için gittiğinde ipotek, kefil isteniliyor. Onlarda bu paraları tahsil edebilmek için bu hakları eklemişler. Adıyaman nüfusunun yüzde 70’i il dışına gitti. Kim kime kefil olacak? Hangi yeri ipotek vereceksin. Bu krediye başvuran esnafın geçmişte çekmiş olduğu kredinin ödemesi geldi. Bu konularla birlikte bizim en önemli konumuz yeni imar planıdır. Bir an önce vatandaş evini, işyerlerini yapmalı. Çarşı merkezi nasıl bir imar planına uygulanacaksa uygulanmalıdır. Bu konuda görüşmelerimiz oldu. Bir an önce bu çalışmanın hızlandırılması gerekir. Esnafımızın yer sıkıntı var. Kira bedelleri gün geçtikte artıyor. İnşallah sabırla bu işler düzelecektir. Adıyaman merkezimizde bulunan kuyumcular çarşısı az katlı olduğu için depremden çok fazla hasar görmedi. İl dışına giden vatandaşlarımız arasında yavaş yavaş dönüşler oluyor. Depremin ilk günlerinde birçok insan il dışına gitti. O illerde de hayatın pahalı olduğunu, kiraların oldukça yüksek olduğunu gördüler. İnsanlarımızın aşama şama konteynır kentlere yerleşmesinden sonra dönüşler oluyor. Yeni imar planı yapıldıktan sonra ilimizin eski hale dönüşmesi için hızlı kararların alınması, hızlı çalışmamız gerekiyor” diye konuştu.
“Vatandaşımızın depremden dolayı evi yıkılmış, evini nasıl ipotek etsin”
Adıyaman’da yaşanan depremin iş dünyasını ve esnafı derinden etkilediğini belirten Adıyaman Manifaturacılar, Tuhafiyeciler, Zücaciyeciler, Halıcılar ve Konfeksiyoncular Esnaf Odası Başkanı ve Yeni Adıyaman Esnaf ve Kefalet kredi Kooperatifi Başkanı Mustafa Salman, “Ülkemizde yaşanan deprem faciasından dolayı hayatını kaybeden yurttaşlarımıza, kardeşlerimize Allah’tan rahmet diliyorum. Hepimizin başı sağ olsun. Cumhuriyet tarihimizden bu yana ilk defa bu büyüklükte bir depremin olduğuna şahit olduk. Adıyaman ilimizde yaşanan depremden dolayı bu acıları hepimiz yaşadık ve gördük. Adıyaman ilimizde binlerce esnafımız, yurttaşımız öldü. Şu anda Adıyaman’da 14 bin kişilik bir esnaf kitlesi bulunmakta. Adıyaman’ın ilçeleriyle birlikte 20 bine yakın esnafımız bulunuyor. Besni, Çelikhan, Gölbaşı ve Tut ilçelerimizdeki esnaflarımızda bu depremden çok etkilediler. Yaşamış olduğumuz depremde Adıyaman’da 14 bin esnafımızın işyerleri ya yıkılmış ya da ağır hasarlı. Yapılan toplantılarda 66 bine yakın konutun Adıyaman’da yıkılacağı söyleniliyor. Bu toplantılara bende odam olarak katılıyorum. Esnafın kredi borçları 6 ay ertelendi. Bu 6 aylık sürecin 3 ayı kaldı. Üç ay sonra bu esnafımız ne yapacak? Esnafımızın işyeri yok. Berber esnafı depremden önce 300 bin TL kredi çekmiş. Kahvehane veya konfeksiyon işleten esnafın işyeri enkazın altında kalmış. Bu esnafımız nasıl kredisini ödeyebilecek? Bu esnaflarımız yeni yeni aileleriyle yaşayabilecekleri bir konteynıra geçtiler. Üç ay sonra bu esnafımız nasıl kredisini ödeyecek? Şu an da Adıyaman’da Balıkesir Belediyesi, Şahinbey Belediyesi başta olmak üzere ülkemizdeki farklı belediyeler esnafımız için konteynır çarşılar hizmete açtılar. Bu işyerlerinin toplamı 355’tir. Adıyaman’da binlerce esnafımız var, o esnafımız nereye taşınacak? Yapılan kura işlemi adaletli bir şekilde yapılmaktadır. Bu konuda bir suistimal yoktur. Ancak yaşadığımız depremden dolayı daha fazla işyerinin hizmete açılması gerekiyor. Esnafımız ailesini, yakınlarını ve çevresini depremde kaybetti. Depremin üzerinden 3 ay geçince esnafta artık işyerini açmak istiyor. Tam olarak kaç esnafımızın depremde hayatını kaybettiğini bizlerde bilemiyoruz. Ama temennimiz ölüm sayısının az olmasıdır. Geçen günlerde Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi’nde bir koordinasyon toplantısı oldu. O toplantıya da bende katıldım. Bakan yardımcısı, Adıyaman valisi ve sivil toplum örgütlerinin başkanları toplantıdaydı. O toplantıda ilk konuşmacı ben oldum. Toplantıda, “Oda olarak hizmet verdiğimiz günden bu yana 4 bine yakın esnafımıza, depremden bu yana ise 300’e yakın esnafımıza kredi vermişiz. 3 ay sonra esnafımız ertelenen borçlarını ödemeye başlayacak. Adıyaman’daki esnafımızın şu an da bir işyeri yok. Belediye başkanımıza teşekkür ederim. “Sayın belediye başkanımız çarşıya bir düzenleme yaptınız, molozları kaldırdınız. Geçmiş dönemlerde Adıyaman’da Atatürk Bulvarı’nda küçük sanayi sitesinde bulunan esnaflarımız vardı. İnşaat sektörü durduğu için şu an da prefabrik işyerini yapalım. Hiç olmazsa bu şekilde Adıyaman’a geri dönüşler olur” dedim. Şu anda Adıyaman’da 355 işyeri hizmete açıldı. Oda olarak esnafımız için 500 bin TL üst sınır olarak kredi veriyorduk. Depremden dolayı bir yıl ertelemeli 250 bin TL kredi veriyoruz. Vatandaşımızın depremden dolayı evi yıkılmış, evini nasıl ipotek etsin. Yakınları depremden dolayı vefat etmiş, memur kefili nasıl bulsun? Esnafımız içinde bulunduğu durumdan dolayı hüngür hüngür ağlıyor. Bir oda başkanı olarak bu durumu vicdanım kabul etmiyor. Esnaflarımıza yardım etmeye çalışıyorum. Fakat yardım edemiyorum. Bizler bir an önce Adıyaman’daki sivil toplum örgütleri olarak devlet yetkililerimizle birlikte prefabrik çarşılar yapmalıyız” ifadelerini kullandı.
“Adıyaman’da ileriki süreçte yeni istihdam alanlarının açılması için çaba sarf edilmeli”
Adıyaman’da yetkililerin atması gereken adımlar konusunda çağrıda bulunan Başkan Mustafa Salman, “Atatürk Bulvarı’nda işyeri sahiplerine izin verilmeli. Ve bu yerde işyeri sahipleri prefabrik işyerlerini hizmete açmalıdır. Adıyaman’da şu anda otel, lokanta yok. Çarşıya gidiyorsun karanlıktan sonra insanlar çarşıya gidemiyor. Ben bile belli bir saatten sonra çarşıya gidemiyorum. Artık Adıyaman’da sanayicilerimizin, iş adamlarımızın ellerini taşın altına atması gerekir. Bu ülkenin insanlarıyız. Bayrağımız, dinimiz, ırkımız, mezhebimiz bir. Ne olursa olsun bu depremi bizler yaşadık. Allah bir daha kimseye yaşattırmasın. Adıyaman’da ailesinde bir ferdini kaybetmeyen kalmadı. Enkazların altında çıkan kimi insanımızın uzuvları kopmuş. Yetim kalan çocuklarımız var. Bu sebeple Adıyaman’da ileriki süreçte yeni istihdam alanlarının açılması için çaba sarf edilmeli. Benim dışında esnafımıza hizmet veren iki ayrı esnaf kredi kooperatifi var. Onlarda esnafa kredi versinler. Adıyaman nasıl kalkınacak? Esnafımıza kredi verirken kefilde, ipotekte isteniliyor. Depremzede olan esnafımızın arabası, evi yok, kefili yok. Bizim gönlümüz isterdi ki; Adıyaman esnafına 100 bin TL’nin 5 yıllığına faizsiz verilseydi. Maalesef şu anda esnafımıza 0.75 faiz oranı ile kredi veriyoruz. Esnafa verdiğimiz kredilerin 1 yıl ertelemesinin olması gerekirdi. Kredi ödemesinin 6 ay ertelenmesi bitince ben esnafımı nasıl icraya verebilirim ki? Esnafım zaten depremi yaşamış” şeklinde konuştu.
Haber: Ömer Karakuş / Adıyaman
