Kişi aklındaki düşüncelerini, duygularını bir başka kişi veya kişilere aktarmak istediği zaman muhakkak bir şekle dökmek zorundadır. Yani duygularını ve düşüncelerini bir şekil yardımı ile yapmak zorundadır. Yapacağımız davranış biçimi karşımızdaki kişinin (bu başka canlılarda olabilir) bizim duygu ve düşüncemizin, daha önceki deneyimler sonucunda oluşmuş birikimlere dayanılarak iyi ya da kötü olduğuna kanaat getirirler. Veya sergilediğimiz şeklin kendileri için bir anlam ifade edip etmediğine karar verirler. Örneğin insan bir kediye duyduğu sevgisini göstermek için elleri ile kedinin başını okşayarak kediye olan sevgisini belli etmeye çalışır. İşte bu davranış ta bir şekildir. Veya bir kurumda çalışan kişi kurum amirinin odasına girdiği zaman kapısını çalması bir şekil olduğu gibi, içeri girdiğinde ceketinin düğmelerini iliklemesi de bir şekildir.
Kendisine büyük bir hayranlık ve sevgi beslediğimiz bir insan her gün yanımızdan geçip giderse ve biz bu insana herhangi bir şekil ile sevgimizi belirtmedikten sonra, o kişi bizim kendisine sevgi beslediğimizi, hayranlık duyduğumuzu nasıl anlayacaktır? Fakat sevgi beslediğimiz kişiye bir çiçek alıp verdiğimizde o kişi bizim ona karşı gösterdiğimiz şeklin yardımı ile ilgimizin farkına varmış olacaktır. İşte bu çiçek alma davranışı bile bir şekildir. Gösterdiğimiz şeklin karşı tarafta nasıl bir yankı bulacağını elbette biz bilemeyiz; ancak karşı tarafında bize karşı göstereceği şeklin yardımı ile kendisinde nasıl bir etki bıraktığını anlayabiliriz. Başka örnek verecek olursak; diyelim ki, Finlandiya’da yaşayan bir kişi oturduğu yerde Budizm’in hiçbir ibadet şeklini uygulamıyor. Ve uygulamadığı halde kendisini de bir Budist olarak nitelendirse yine de çevresinde yaşayan diğer insanlar onun bir Budist olup olmadığını anlayamazlar. Çünkü Budizm’in getirdiği birtakım kaideleri ve şekilleri yerine getirmiyordur. İnsanlar gördükleri şeklin karşısında karar verirler.
Oturduğumuz yerde hiçbir şey yapmadan “Benim kalbim temiz” demekle olunsaydı, yüce yaratıcı bizim ona kulluk etmemiz için birtakım kuralları, yani uygulayacağımız kuralların şekillerini, görevlendirdiği peygamberler aracılığı ile bize iletmesinin bir anlamı olmayacaktı. Bu demek oluyor ki, yaratıcı bile bizim kendisine olan bağlılığımızı şekillere döküp göstermemizi istemektedir. Örneğin kılacağımız namaz, oruç ve benzeri ibadetlerin şekilleri mevcuttur. Ve bu şekillere uymamızı emrederek kulluğumuzu göstermemizi istemiştir. Kısacası şekle dökülmeden hiçbir davranışın anlam ifade edemeyeceği kanısındayım.
fahrettinsahin022@gmail.com